Rođenjem bebe rađa se nova majka: Porođajna doba

\’\’Majke se rađaju u istom trenutku kada i djeca. Ona prije toga nije postojala. Žena je postojala, ali majka nikad. Majka je nešto potpuno novo.\’\’ – Rajneesh

Piše: dr. Ilma Kobić; ABCdoc

Porođaj. Jedan od najfascinantnijih procesa u ljudskoj prirodi, onaj kojim završava trudnoća, onaj za koji je ženski organizam svojom anatomijom i fiziologijom unaprijed pripremljen. Sve su to činjenice koje podjednako izazivaju strah i divljenje. Stoga je cilj ovog članka ne samo dati informacije o porođaju sa medicinskog aspekta, nego i podsjetiti koliko je veličanstvena i kompleksna uloga žene u ciklusu života.

Šta je porođaj i koje su vrste porođaja?

Vrijeme trudnoće ili gestacijski period završava se rađanjem jednog ili više novorođenčadi iz ženske maternice (lat. uterus). Prema Svjetskoj zdravstvenoj organizaciji, normalna trudnoća traje od prvog dana posljednje menstruacije narednih 37 do 42 sedmice. Iako je priznato mišljenje da je plod uistinu spreman za rađanje sa punih 280 dana, 40 sedmica, odnosno 10 lunarnih mjeseci gestacije, svaki prekid trudnoće nakon 28 sedmica može se nazivati porođajem.

Tada ga dijelimo na vaginalni (spontani ili stimulisani) i obavljen carskim rezom (planiran ili urgentan). U odnosu na sam tok i stepen učešća ljekara u istom, porođaj može biti dirigovani, ekspektativni tj. onaj koji se prati bez učešća, nagli i produženi.

\"\"

Koji su faktori svakog porođaja?

Iako je poprilično mehanizovan proces, tok porođaja se znatno mijenja u zavisnosti od njegovih faktora. Faktori porođaja su:

  1. Porođajni objekat
  2. Porođajni putevi
  3. Porođajne snage

Pod porođajnim objektom podrazumijevamo sam plod, posteljicu, plodove ovojke, amnionsku tečnost i pupčanik. Porođajni putevi podrazumijevaju vaginalni kanal, kvalitetu mišićnog dna male zdjelice i veličinu pelvičnih dijametara porodilje. Treći faktor su porođajne snage u koje spada intenzitet i frekvenca kontrakcija i napona, odnosno trudova. Osim klasičnih 3P, često se kao posebni faktori izdvajaju:

  1. Placenta
  2. Psihološko stanje porodilje

Nakon što smo usvojili (ponovili) osnovne pojmove, prelazimo na sam mehanizam porođaja.

Porođajna doba 

Iako je svaki porođaj priča za sebe, većina slijedi određeni tok. Normalan porođaj se odvija sasvim prirodno i ne ostavlja posljedice po majku i dijete. On se sastoji od četiri porođajna doba:

  1. DOBA ŠIRENJA (lat. phases dilatationis)
  2. DOBA ISTISKIVANJA PLODA (lat. phases expulsionis)
  3. DOBA ISTISKIVANJA POSTELJICE (lat. phases placentalis)
  4. DOBA ZAUSTAVLJANJA KRVARENJA (lat. phases haemostasis)

\"\"

Pitate li se koje je doba od ova četiri najbitnije, odgovor je: svako od njih. Možda bi se od ostalih moglo izdvojiti prvo porođajno doba isključivo po svome trajanju, jer je ono najduže i od njega zavisi ukupna dužina porođaja.

Prvo porođajno doba koje još zovemo doba širenja ili dilatacije, započinje pojavom prvih kontrakcija, ritmom na 10-15 minuta.

Aktivnu fazu odlikuju:

  1. Spuštanje prednjačećeg dijela ploda u majčinu zdjelicu
  2. Izuzetno intenzivan osjećaj potrebe za tiskanjem i rađanjem ploda
  3. Otvaranje na širinu od početnih 4 cm do konačnih 8-10 cm
  4. Prosječno trajanje od 5 sati u prvoj trudnoći, 2 sata u sljedećim trudnoćama.

Osim uloge vodenjaka, bitno je spomenuti ulogu položaja porodilje u toku prvog porođajnog doba. Obično porodilje žele ležati na leđima jer im je tako lakše, ali je plodu teže. Takav položaj dovodi do hipotenzije i smanjenog dotoka krvi u fetalnu cirkulaciju, što je u tom momentu ključno. Stoga ih treba potaknuti da leže na boku jer položaj na boku ubrzava porod, pojačava kontrakcije i pomaže kretnje prednjačećeg dijela ploda.

Drugo porođajno doba koje još zovemo doba istiskivanja ploda, započinje onog momenta kada se ušće maternice otvori na 8 cm, a završava se porođajem djeteta u užem smislu. Ovaj dio procesa ne smije trajati duže od 2 sata.

\"\"

Nakon što se porođajno doba privede kraju, porodilja zvanično završava sa porođajem i ulazi u period nazvan puerperij ili babinje, vrijeme kada se njen organizam vraća u stanje u kakvom je bilo prije trudnoće.